Çekingen kişilik bozukluğunun sebebi tam olarak bilinemese de kişinin geçmiş deneyimlerinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Kişinin kendini yetersiz ve değersiz hissetmesine bağlı olarak sosyalleşme ve etkileşimin olduğu ortamlardan kaçınmasıyla kendini gösteren bir kişilik bozukluğudur.
Çekingen Kişilik Bozukluğuna Sahip Bireylerin Özellikleri Nelerdir?
Çekingen kişilik bozukluğuna sahip bireylerin en önemli özelliği kendine güvensizliklerinden, kendilerini küçük görüşlerinden kaynaklanan başkaları tarafından eleştirilme ve aşağılanma korkusuyla oluşan soysa l izolasyondur.
Çekingen kişilik bozukluğuna sahip bireyler ancak yargılanmayacaklarını düşündükleri ortamlarda iletişim kurabilirler. Bu kişiler sanıldığının aksine sosyal fobik değildirler, aslında insanlarla iletişim kurmak, sosyalleşmek isterler ancak özgüvenlerinin düşük olması, kendilerini diğer insanlardan küçük görmeleri buna engel olur. Sosyal ortamlarda uygunsuz ve aptalca konuşacakları korkusuyla sorulara cevap vermekten çekinirler.
Bu kişilik bozukluğuna sahip kişilerin arkadaşları çok azdır ve bu arkadaşlarına aşırı şekilde bağlıdırlar. Arkadaşları tarafından reddedilememek için edilgen bir tavır takınırlar; arkadaşlarının isteklerine boyun eğerler ve kendi isteklerini ifade etmede oldukça çekingen bir tavır sergilerler.
Bu kişilerde arkadaşları tarafından reddedilme korkusu çok yoğundur. Başka insanlarla arkadaşlık ilişkisi kuramayacaklarını ve yalnız kalacaklarını düşünürler. Arkadaşları tarafından reddedilmemek için de ellerinden geleni yaparlar; sık sık kendilerinden taviz verirler.
Bu kişilerin mesleki/akademik hayatlarında da kendilerine güvenleri oldukça düşüktür. Mesleki veya akademik hayatlarında hiçbir yeteneklerinin, başarılı yönlerinin olduğuna inanmazlar bu nedenle kapasitelerini ve becerilerini kullanamazlar. Genellikle bu kişiler işe girdikleri pozisyonda yıllarca kalır, ilerleyebileceklerine inanmadıkları için atıl kalırlar.
Çekingen Kişilik Bozukluğuna Sahip Olduğunuzu Nasıl Anlarsınız?
DSM-V Tanı Kriterlerine Göre; Kişinin aşağıdaki kriterlerden 4 ya da daha fazlasını kendinde barındırması kişinin Çekingen Kişilik Bozukluğuna sahip olduğuna işaret edebilir.
- Önemli oranda kişilerarası etkileşimi kapsayan mesleki faaliyetlerden eleştiri ya da onaylanmama korkusuyla kaçınma.
- Sevileceğinden emin olmadığı sürece insanlarla ilişkiye girme konusunda isteksizlik.
- Utanacağı ya da dalga geçileceği korkusuyla samimi ilişkilerde kendini kısıtlama.Eleştirilmeye ya da reddedilmeye kafayı takma.
- Yetersizlik hissettikleri için yeni kişiler arası durumları sınırlama.
- Kendini sosyal olarak yetersiz ya da aşağı konumda görme.
- Utançlarını kanıtlayabileceği için yeni aktiviteleri denemeye karşı isteksiz olma.
- Çekingen kişilik bozukluğu kişinin sosyal, mesleki ve özel hayatına ket vuran, yaşam kalitesini düşüren, kişinin kapasitesini kullanmasını engelleyen bir kişilik bozukluğudur.
Bu kişilerin yaşam doyumlarının yükselmesi için gerekli psikolojik desteği almaları şarttır.