Çocukluk döneminde annenin veya babanın çocuğa sevgi, ilgi vermemesi, çocuğun kendini anne veya babaya fark ettirememesi ya da tam tersi anne ve babanın çocuğu şımartması, sürekli övmesi ve yüceltmesi temeline dayanan narsistik kişilik bozukluğu genellikle kendini genç erişkinlik döneminde gösteremeye başlar.
Narsistik Kişilerin Özellikleri Nelerdir?
Narsistik kişilerin genel özellikleri mükemmel olmak istemek, sürekli ilgi odağı olmak istemek, sürekli onay beklentisi, sürekli olarak sınırsız ve kusursuz güzellik, zeka, güç, ideal aşk üzerine kafa yorma, başkalarının daha değerli olmasını istememekten doğan kıskançlık ve haset, kendinin değerli olduğu düşüncesine zarar veren eleştiriye ve yargılanmaya karşı aşırı hassasiyet ve kırılganlıktır.
Narsistik kişiler kendi değerlerini fazlasıyla abartılar. Sürekli kendi becerilerinden ve başarılarından bahsedip, kendilerinin mükemmel olduğunu başkalarına kanıtlama peşindedirler. Kendilerinin başkalarından üstün olduğuna inanırlar ve ancak bu düşünceyle mutlu ve huzurlu olabilirler. Fakat kendilerine yönelik olan bu üstünlük ve büyüklük duygusu özgüvenle alakalı değildir, sürekli dışarıdan onay görme beklentisi ile alakalıdır.
Kişiler kendilerinin olumsuz yönlerini ya inkâr ederler ya da mantıklı açıklamalar getirirler. Başarmak istedikleri bir şeyin üstesinden gelemediklerinde ise büyük bir ikilem yaşamaya başlarlar kendilerini sahtekâr, boş ve umutsuz hissederler.
Bu kişiler duygusal olarak uç noktalarda yaşamaktadırlar yani ya kendilerini mükemmel ve üstün olarak görürler ya da utanç duygusu ile kahrolurlar. Başka insanların onayını, övgüsünü aldıklarında kendilerini harika hissederler, gururlu, mağrur olurlar, başkasının onayını alamadıklarında ise kendilerini çirkin, diğer insanlardan aşağı hissedeler ve diğer insanlara karşı kıskançlık ve haset beslerler, özgüvenleri yerle bir olur.
Narsistik kişiler kendi kriterlerine göre değerli birini gözünde aşırı büyütebilir ve yüceltebilirler. Bu kişiyi örnek alır, davranışlarında, konuşmasında, ilgi alanlarında, giyiminde hayatın her alanında bu kişinin izinden gidebilir ve taklit edebilirler. Bu kişiyi örnek almadaki amaç o kişiden bir şeyler öğrenmek değil, kendi değerini, kendine yönelik beğeniyi arttırmaktır. Bu kişilerde kriterlerine uymayan bir şey gördüğünde ya da bu kişiden beklediği onayı alamayınca ise kişiyi gözünde yerin dibine sokma çabasına girer, kişiyi kendi içinde küçültür.
Narsistik kişiler grup çalışmalarına katıldıklarında ya da başkalarıyla işbirliği yaptıklarında zorlanırlar. Çünkü yaptıkları her işte mükemmelliklerini ve üstünlüklerini kanıtlamaya çalışırlar, başkalarının hayranlığını kazanmak isterler.
Arkadaşlık ilişkilerinde başarılı değildirler. Çünkü sürekli onaylanma arzusu ve kendilerini üstün başkalarını değersiz görmelerinde dolayı etraflarındaki kişileri uzaklaştırırlar. Arkadaşlık ilişkilerinde kıskanma duygusuyla ya da kıskanıldığı düşüncesiyle kendilerini yıpratırlar.
Narsistik kişi arkadaşlarının kendisi için bir şeyler yapmasını bekler, kendisi arkadaşları için bir şey yaptığındaysa bunu arkadaşlarına verdiği değerden dolayı değil, kendilik değerini arttırmak için yapar.
Narsistik kişiler başkalarının kendilerini nasıl algıladığına çok önem verirler. Bu nedenle zayıflıklarını açığa vurmaktan çekinirler. İçten içe beğenmedikleri özelliklerinden dolayı kendilerini olmadıkları gibi gösteremeye çabalar. Kendilerini yüceltmek için üstün saydıkları, yüksek statülü kişilerle vakit geçirmeye çalışırlar.
Narsistik kişi kendine özel hayatında da kendinin diğer insanlardan üstün ve mükemmel olduğunu vurgulayan, kendini sürekli onaylayan ve öven bir partner seçer. Ayrıca seçtiği partnerin dış görünümü ya da başarısı, yetenekli olması onun için çok önemlidir. Partnerini gözünde idealize eder, partnerinin yükselmesi onun için çok önemlidir çünkü bu kendinin de yükseleceği anlamına gelir. İlişkinin ilerleyen süreçlerindeyse partnerini sürekli eleştirir, partnerinden daha fazla şey bekler, nasıl davranması gerektiğini söyler. Bunun yanında ilişkide çok kıskançtır, partnerini aşırı sahiplenir.
Narsistik kişiler bulundukları anda mutlu olamazlar, bu nedenle sürekli gelecek planları yaparlar ve bu planların bir türlü sonu gelmez.
Narsistik kişilik bozukluğu kişinin çevresindeki kişilere zarar vermekle birlikte en çok kişinin kendisine zarar vermektedir. Narsistik kişi mükemmel olma, üstün olma kusursuz olma, özel olma düşüncesiyle kendini yıpratmaktadır ve yaşamını sağlıklı bir şekilde idame ettirebilmesi için gerekli psikolojik desteği alması şarttır.