Çocuğum Çok İnatçı Ne Yapmalıyım?
2-4 yaş arasında çocuklarda yürümeyle birlikte özerk olma isteği ortaya çıkar. Bu dönemde çocuk elleri tutulmadan yürümek, merdivenden kendi kendine çıkmak, kendi kendine yiyebilmek, kendi kendine giyinmek isteyebilir. Çocuğun özerk olma çabasının doğru bir şekilde desteklenmesi çocuğun gelişimine katkı sağlayacaktır.
Bu dönemde çocuğun özerklik duygusunun gelişimiyle alakalı olarak inatlaşma görülür. Çocuklar anne ve babaların isteklerini yerine getirmek, uyarılarını dikkate almak istemeyebilirler. Bu durum çocuğun gelişimiyle ilgili olup normal bir durumdur, ailelerin çocuğun inatçılığı karşısında gösterdikleri tavır çok önemlidir.
Anne ve Babaların İnatçılık Karşısındaki Yanlış Tutumları Nelerdir ve Ailelere Neler Önerilebilir?
Anne ve babalar çocuğun uygun olmayan istekleri karşısında sadece “Hayır” demektedirler, çocuk bu durumda anne ve babayla inatlaşacak ve isteği için ısrarcı olacaktır. Böyle bir durumda anne ve babalar çocuğa istediği şeyi yerine getiremedikleri için üzgün olduklarını, isteğini neden yerine getiremediklerini açıklamalı ve çocuğun isteğine karşılık bir alternatif bulmalıdırlar. Örneğin evden çıkmanızın mümkün olmadığı bir durumda parka gitmek isteyen çocuğunuza neden evden çıkamadığınızı açıklamalı, bu isteğini yerine getiremediğiniz için üzgün olduğunuzu söylemelisiniz. Alternatif olarak da evde beraber boyama yapmayı veya resim çizmeyi önerebilirsiniz.
Anne ve babalar bu dönemde çocuğun inatçılığını kişisel olarak algılama gibi bir hataya düşerler ve bunu “çocuğum benimle inatlaşıyor” şeklinde ifade edebilirler. İnatçılığın çocuğun gelişim dönemiyle ilgiyle olduğu unutulmamalıdır.
Ailelerin tutarsız olması da çocuğun inatçılığını tetikleyen bir etkendir. Tutarlılık anne ve babanın sözleriyle davranışlarının uyumlu olması anlamına gelir. Örneğin çocuk parka gitmek istediğinde anne yarın götüreceğini söylediğinde ve götürmediğinde, çocuğun anneye olan güveni azalır ve çocuk başka bir gün park gördüğünde anne sonra götüreceğim dediğinde inanmaz ve parka gitmek konusunda annesiyle inatlaşır, annesine ısrar eder veya ağlar.
Anne babaların yaptığı diğer bir hata çocukları istedikleri bir şeyi yerine getirmediklerinde ısrarcı olmaktır. Örneğin yemek yememek için ısrar eden bir çocuğa ailesi yemek yedirmek için uğraşır, böyle bir durumda aile çocuğa yemek yemesi konusunda ısrarcı olmamalıdır çocuk illa ki acıkacaktır. Çocuk acıktığındaysa bir sonraki yemek saatine kadar yemek verilmemeli ve çocuğun yemeğin saatinde yenilmesi gerektiğini anlaması sağlanmalıdır.Diğer bir çözüm yolu ise şu şekildedir; örneğin çocuk süt içmeme konusunda dirençliyse ebeveyni ona süt iç demek yerinde, “sütü mavi bardaktan mı içersin yoksa yeşil bardaktan mı?” şeklinde seçenek sunabilir bu durumda çocuk iki seçenekten birini seçecektir.
Bu yöntem aynı şekilde masada oturarak yemek yemeyen, annesini etrafında dolaştıran çocuklarda da uygulanabilir. Çocuğa farklı sandalye seçenekleri sunulur ve çocuk bu sandalyelerden birini tercih eder.
Anne ve babaların en çok yaptığı hatalardan biri de çocuğu inatçı, ısrarcı gibi etiketlemek ve bu konu da başkalarına “Beni hiç dinlemiyor, sürekli ağlıyor, oyuncağı aldırmak için yerlerde tepiniyor” gibi şikayetlerde bulunmalarıdır. Anne babanın bu tavrı çocuğun olumsuz davranışı kabul etmesine ve pekiştirmesine sebep olacaktır. Bunun yerine anne babaların çocuğun hatalarından değil olumlu yanlarından bahsetmesi, olumlu yönlerini vurgulaması yararlı olacaktır.
Anne ve babaların yaptığı en mühim hatalardan biri de kardeşleri birbirleriyle kıyaslamalarıdır. Kardeşini kıskanan çocuk annesi ve babası tarafından daha az sevildiğini düşünür ve anne babayla inatlaşır.
Anneanne/babaannenin çocuğun eğitimine fazla karışması da inatçılığı olumsuz etkilemektedir. Annenin veya babanın izin vermediği bir şeye anneanne/babaanne müsaade ederse çocuk daha sonra istediği bir şeyi yaptırmak için anneanne/babaanneyi kullanır ve anne ve babanın istemediği şeyleri yapmak için de diretir. Böylesi bir durumu engelleyebilmek için anneanne/babaanneyle çocuğun eğitiminin nasıl olacağıyla ilgili, nelere izin verilip, nelere izin verilmeyeceği ilgili ayrıntılı konuşulmalıdır.
Anne ve babanın çocuğa verdikleri tepkilerde uyumlu olmaları önemlidir, annenin hayır dediği bir şeye baba hayır dediği takdirde çocuk istediği şeyin gerçekleşme ihtimali olduğunu düşünecek ve bu konuda ısrarcı olacaktır.
Anne ve babaların yaptığı en büyük hataysa çocuğun ısrarına, ağlamasına, inatlaşmasına dayanamayarak en sonunda çocuğun istediğini yapmalarıdır. Çocuk bunun sonucunda ısrarla ve inatla istediklerini yaptırabileceğini öğrenir ve bunu kullanır. Anne ve babalar böyle bir durumda pes etmemeli çocuğun ısrarı, ağlaması ne kadar çok olursa olsun taviz vermemelidirler.
Bu önerileri uygulamanıza rağmen çocuğunuz sürekli sizle inatlaşmaya devam ediyorsa gerekli psikolojik desteği almanızı öneririz.