Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), genelde ilk olarak çocukluk veya ergenlik döneminde fark edilen, genetik ve biyolojik kökenli bir bozukluktur. Çocuklukta başlayıp yetişkinlik döneminde de etkilerini sürdürebilir ve toplumda görülme oranı oldukça yüksektir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu çocuğun arkadaşlık ilişkileri, aile yaşantısı, öz benliği üzerinde olumsuz etkileri olduğu gibi okul başarısını da kötü yönde etkiler. Bu bozukluğa sahip çocuklar okul kurallarına, çalışma temposuna ayak uyduramazlar, yaşıtlarından çok daha hareketlilerdir ve fazla konuşmalarıyla dikkat çekerler. Odaklanmak onlar için en büyük problemdir; konsantrasyon eksikliği ve kontrol edilemeyen dürtüler bozukluğun diğer belirtileridir.
DEHB üç temel başlıktan oluşur:
Dikkat Eksikliği Belirtileri:
- Ayrıntılara dikkat etmez, bu nedenle sürekli hata yapar.
- Doğrudan konuşmalarda genellikle dinlemez görünür.
- Çoğu zaman komutları takip edemez, bu yüzden okul ödevleri gibi ufak tefek görevleri tamamlayamaz.
- Zihinsel çaba gerektiren uğraşlara karşı isteksizdir.
- Sıklıkla eşyalarını kaybeder.
- Günlük hayatında unutkandır.
Hiperaktivite (Aşırı Hareketlilik) Belirtileri:
- Otururken çoğu zaman kıpırdanma halindedir veya elleri ayakları kıpır kıpırdır.
- Sınıf gibi uzun süre oturması gereken ortamlarda çoğu zaman oturduğu yerden kalkar.
- Oynadığı oyun özellikle sakin bir biçimde oynanıyorsa odaklanamaz ve ilgisini çekmez.
- Çoğu zaman hareket halindedir, koşturur, tırmanır.
- Genellikle çok konuşur.
Dürtüsellik Belirtileri:
- Sorulan soruların sonunu beklemeden cevap vermek ister.
- Sırasını beklemekte zorlanır.
- Eylemlerinin sonuçlarını düşünmez.
- Başkalarının sözünü keser ya da araya girer.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğuna Yönelik Bedensel ve Bilişsel Müdahale Programı (BBMP)
Bu program dikkatin arttırılması ile nörogelişimsel süreci desteklemek amacıyla 5 ile 15 yaş arası bireylerde kullanılır. Program yapılandırılmış 12 oturumdan oluşmaktadır. İçeriğinde 12 fiziksel egzersiz ve 36 bilişsel egzersiz bulunmaktadır.
Programda PUKO ismindeki ana karakter (kukla), çocukla birlikte dikkat becerileri ve davranışsal otokontrol edinmeye çalışır. Her etkinlik sonunda çocuğun PUKO ile birlikte topladığı stickerlar yeterli sayıya ulaştığında çocuk PUKO ile eve gitmeye hak kazanır.
Her oturumda dikkat ile ilgili mekanizmaların uyarımı için denge-stabilizasyon egzersizleri, davranışsal otokontrole yardımcı psikososyal etkinlikler ve kognitif becerilerin gelişimine yönelik etkinlikler bulunmaktadır.
Program hedefleri şunlardır: -Dikkat Yetisinin (Seçici, Bölünmüş, Sürekli Dikkat) Geliştirilmesi -Duyusal ve Kısa Süreli Belleğin Geliştirilmesi -Öz Düzenleme becerisinin artırılması -Problem Çözme Becerilerinin Geliştirilmesi -Dikkat Ağ Mekanizmalarının Geliştirilmesi -Psikomotor Becerilerinin Geliştirilmesi