Çocuk Danışmanlığı
Dışa Atım Bozuklukları
Dışa Atım Bozuklukları (Enürezis Enkoprezis)
Enürezis (idrar kaçırma), 5 yaşından büyük çocukların ardışık en az 3 ay boyunca, en az haftada 2 kez altına idrar kaçırmasıdır. Klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, okulla ilgili ya da diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmesine neden olur. Kaçırma davranışı yalnızca gündüz, yalnızca gece veya gece/gündüz görülebilir.
Enkoprezis (dışkı kaçırma), 4 yaşından büyük çocukların en az 3 ay süreyle, ayda en az 1 kez istemsiz olarak ya da isteyerek, uygunsuz yerlere (örn. giysilere ya da döşemenin üstüne) yineleyen bir biçimde dışkı kaçırmasıdır. Kabızlıkla birlikte de görülebilir.
Dışa atım bozuklukları için davranışın bir maddenin (diüretik, antipsikotik bir ilaç gibi) veya başka bir sağlık durumun (diabet, spina bifida, bir konvulziyon bozukluğu gibi) fizyolojik etkilerinden kaynaklanmaması gerekir.
Erkek çocuklarda kızlara göre daha yaygındır. Özellikle yaşça büyük çocuklarda önemli derecede psikososyal strese neden olur.
Enürezis tedavisinde en sık başvurulan yöntemlerden biri psikoterapidir. Öncelikle çocuk ve aileye Enürezis hakkında psikoeğitim verilir. Sonrasında çocuğun beslenme ve sıvı alışkanlıklarının gözden geçirilmesi sağlanarak günlük işeme takvimi düzenlenir. Ayrıca çocuğun uyku öncesi ve sonrası ritüelleri çocuk ve aile ile birlikte planlanır. Özellikle uyanma güçlüğü olan çocuklarda alarm tedavisi uygulanabilir. Bu süreç mesane dolduğunda henüz idrar kaçırmadan uyanmanın öğrenilmesi prensibi üzerine dayalıdır. Alarm tedavisi çocukların üçte ikisinde kuruluk sağlar ve tedavi sonlandırıldığında da yaklaşık yarısı kuru kalmaya devam eder.
Enkoprezis tedavisinde dışkılama zorluğuna neden olan veya onu artıran aşağıda yer alan faktörler hedeflenir:
1- Diyette yetersiz posa ya da lif alımı,
2- Düzensiz diyet,
3- Yetersiz sıvı alımı,
4- Kabızlığa neden olan ilaç kullanımı,
5- Yapılandırılmamış, tutarsız, cezalandırıcı tuvalet eğitimi,
6- Çocuğun tuvaletini yapmaktan kaçınması olabilir.
Bu faktörler çocuğun bağırsak hareketlerinin azalması, kabızlık, ağrılı dışkılamaya neden olarak tutma davranışını negatif pekiştirme yoluyla artırır.
Başlangıçta çocuk, medikal bir değerlendirmeden geçmelidir. Sonrasında yeme rutini, beslenmenin içeriği öğrenilir. Çocuk ve aileye Enürezis hakkında psikoeğitim verilir. Sonrasında tuvalet rutini oluşturma, monitorize etme, geribildirim verme ve beslenme düzeni oluşturma ile ilgili terapi çalışmaları yürütülür.