
Ergen Danışmanlığı
Çocuk ve Ergenlerde Travma
Çocuk ve Ergenlerde Travma
Kişiyi aşırı korkutan ve dehşet içinde bırakan, kişide çaresizlik yaratan ve güçsüz bırakan çoğu kez olağandışı ve beklenmedik olayların yol açtığı etkilere ruhsal travma diyoruz. Doğrudan bir olay yaşamış olmanın yanı sıra başkalarının yaşadığı olaylara tanık olma, bir yakının veya arkadaşın başına bu olayların geldiğini öğrenme veya travmatik olayların rahatsız edici ayrıntılarıyla yineleyici biçimde ya da aşırı bir düzeyde karşı karşıya kalmak da kişide travma oluşturabilmektedir. Bu gibi olaylara maruz kalındığında travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) olarak bilinen ruhsal bir durum ortaya çıkabilir.
Semptom kümeleri:
-
Örseleyici olay ve olaylarla ilişkili, yineleyici sıkıntı veren yeniden yaşantılama
-
Örseleyici olay ve olaylara ilişkin uyaranlardan sürekli bir biçimde kaçınma
-
Örseleyici olay ve olaylara ilişkin bilişlerde ve duygudurumda olumsuz değişiklikler
-
Örseleyici olay ve olaylarla ilintili, aşırı uyarılma ve tepki gösterme
TSSB geliştirmiş çocuk ve ergenlerde görülen en önemli belirtiler; yaşanan travmatik olayın sürekli olarak, huzursuz eder biçimde çeşitli yollarla yeniden yaşantılanması ve hatırlanmasıdır. Olayın detayları kabuslarla veya karmaşık rüyalarla kendini gösterebilir. Ayrıca huzursuzluk, tepkisellik, anlamsız ve yerinde olmayan, kendisinden beklenmeyen davranışlar şeklinde görülebilir. Çocuklarda özellikle oyunlarda kendini gösterebilmektedir. TSSB’ si olan çocuk ve ergenler olayı hatırlatan içsel ve dışsal durumdan bilinçli olarak kaçmaya başlar. Böylece sosyal çekilme görülebilir ve okul başarısında düşüş, daha önce başarılı olduğu aktivitelerde düşme, yeni aktivite kazanmada isteksizlik ve gerici, rahatsız edici düşüncelerle uğraşı sonucu kızgınlık, öfke patlamaları, kendine zarar verici davranışlar, aşırı tetikte olma ve irkilme, uyku ve dikkat sorunları gelişebilir. Bu belirtilerin yanı sıra parmak emme, yeni tikler geliştirme, altına kaçırma, tırnak yeme gibi davranışlar görülebilir. Ayrıca travmatik yaşam olayları, çocuk ve ergenlerde düşük benlik saygısı, depresyon, kaygı bozukluğu ve madde kullanımı ile ilişkilidir.
Çocuk ve ergenlerde TSSB temel olarak psikoterapi ile tedavi edilir. Etkinliği bilinen en geçerli terapi yöntemi günümüzde Travma Odaklı Bilişsel Davranışçı Psikoterapidir. Daha küçük yaştaki çocuklar travmayla ilgili kendini ifade etmede güçlük çekeceğinden oyun terapisi en etkili yollardan biridir. Çocuk ve ergenin ne yaşadığını ne hissettiğini ve ne düşündüğünü anlamaya çalışmak en önemli amaçtır. İki yaklaşımda da çocuk ve ergenle yapılan çalışmaların yanında ebeveynin ikinci bir terapist gibi çalıştığı bilişsel yeniden yapılandırma sağlanır.